Kościół Św. Anny w Bolimowie (zdjęcia z wnętrza kościoła: wykonane w trakcie Pierwszej Wojny Światowej i współcześnie) ⁰

Szanowni Państwo,

serdecznie zapraszam na wykład w Bolimowie

pt. : Pierwsza wojna światowa nad Rawką i Bzurą. TO było właśnie TU!

dnia 31 maja (sobota) 2014 o godzinie 17:00.

Wykład odbędzie się w Kościele Świętej Anny. Kościół ten był w czasie Wielkiej Wojny wykorzystywany jako koszary, a na jego fasadzie wciąż obecne są odłamki związane z działaniami wojennymi z lat 1914- 1915.
W kontekście podejmowanej w czasie wykładu problematyki, Kościół Św. Anny to wyjątkowe miejsce pamięci.

Po wykładzie (tj. o godzinie 18:00) odbędzie się Msza Święta w intencji Ludności Cywilnej i Żołnierzy poległych nad Rawką i Bzurą w czasie Pierwszej Wojny Światowej, na którą również, w imieniu Księdza Proboszcza zapraszam.

Jednocześnie przypominam o trwającym konkursie związanym z projektem zachęcając wszystkich do czynnego udziału w nim oraz prosząc o pomoc w zachęcaniu do udziału w konkursie potencjalnie zainteresowanych.

Szczegóły na temat konkursu i bieżących działań poniżej oraz na:

http://archeopressja.wordpress.com/about/; http://fwpn.org.pl/kalendarium/2014/5; http://gokbolimow.pl/?strona=3; http://www.bolimow.com.pl/bolimow1915/

Powyższe inicjatywy stanowią
element realizacji projektu pt.

PIERWSZA WOJNA ŚWIATOWA NAD RAWKĄ I BZURĄ (1914 – 2014).

KU PRZYDROŻNYM LEKCJOM HISTORII

Projekt został objęty patronatem Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, a jego realizacja jest możliwa dzięki dotacji przyznanej przez Fundację Współpracy Polsko – Niemieckiej (FWPN).

W razie pytań uprzejmie proszę o kontakt.
– Anna Zalewska

Pierwsza Wojna Światowa nad Rawką 1914-1915

Bitwa nad Rawką, zwana też Bitwą pod Bolimowem: była kontynuacją walk, które toczyły się na wschód od Warszawy od września 1914 roku. Po wielkiej manewrowej bitwie pod Łodzią (zwanej Operacją Łódzką), w końcu listopada 1914 roku Rosjanie postanowili skrócić front i oprzeć go na solidnych przeszkodach terenowych. Między Łodzią i Warszawą, taką przeszkodę stanowiły m.in. wysokie brzegi rzek Rawka i Bzura oraz rozciągające się wzdłuż nich mokradła.
Od października 1914 do lipca 1915 w okolicy Bolimowa toczyły się walki. Były one intensywne i bardzo krwawe dla obydwu stron zaangażowanych w konflikt. W ich trakcie bardzo też ucierpiała lokalna ludność. Między innymi mieszkańcy okolicznych wsi (całkowicie zrujnowanych w trakcie działań wojennych) i Bolimowa (który został zdobyty 18 grudnia 1914 roku przy wsparciu artylerii przez 41 Pułk Piechoty z 1. Dywizji Piechoty oraz 2 bataliony 128 Pułku Piechoty z 36. Dywizji Piechoty).
Zarówno rynek bolimowski, jak i Kościół Świętej Anny były ‘świadkami’ wojennych wydarzeń, które zintensyfikowały się w połowie grudnia 1914 roku, gdy wojska rosyjskie należące do 1., 2. i 5. Armii Rosyjskiej zatrzymały ofensywę 9. Armii Niemieckiej na Warszawę na linii Rawki i Bzury. Rozpoczęta wówczas długotrwała wojna pozycyjna, trwała do połowy lipca 1915 roku, kiedy wojska rosyjskie opuściły niezdobyte pozycję nad Rawką.
Na wschodnim brzegu rzeki Rawka, Armia Rosyjska zbudowała co najmniej 3 linie umocnień. Między wsią Mogiły, a rzeką Bzurą na wysokości wsi Zakrzew, gdzie podmokłe tereny nie pozwoliły na zbudowanie solidnych okopów, front przebiegał przez umocnione wsie: Wola Szydłowiecka, Humin, Dołowatka i Borzymów (dziś Borzymówka), a dalej opierał się na rzece Suchej.
Po krwawych starciach na przełomie 1914/15 roku Niemcy postanowili użyć tu broni chemicznej: 31.01. 1915 – w rejonie Bolimowa Niemcy wystrzelili na pozycje rosyjskie 18 000 pocisków artyleryjskich wypełnionych gazem łzawiącym nazwanym przez Niemców T-Stoff (Bromek Ksylilu), co nie przyniosło oczekiwanych rezultatów. Natomiast 31.05.1915 miał miejsce pierwszy atak gazowy na Froncie Wschodnim. Wówczas, między Majdanem Bolimowskim, a Zakrzewem rozmieszczono 12 000 butli z których wypuszczono 240 ton chloru. Atak zaskoczył Rosjan, którzy nie mieli żadnych środków ochronnych. Gaz zabił ponad 1000 żołnierzy, a kilka tysięcy poraził. Trujący obłok trafił nad pierwszą linią rosyjską i raził żołnierzy drugiej linii i zaplecza. To dlatego niemieccy piechurzy nie zdołali dokonać wyłomu w liniach nieprzyjaciela. Do drugiego ataku gazowego doszło 12.06.1915, między Wsiami Sucha i Zakrzew nad Bzurą, przy użyciu mniejszej ilości chloru. Niemcy wdarli się na pozycje Rosjan na 6 kilometrowej szerokości frontu. Wyłom miał głębokość 3 kilometrów. Gaz zatruł ponad 3100 żołnierzy Armii Rosyjskiej i ok. 350 Armii Niemieckiej. Kolejny, trzeci atak gazowy nocy z 6/7.07.1915 miał miejsce między Wolą Szydłowiecką, a Zakrzewiem. Gaz zatruł ponad 5000 Rosjan. Chmura chloru, pod wpływem wiatru, zmieniła kierunek, zatruwając także 1450 żołnierzy niemieckich, spośród których 139 żołnierzy zmarło.
W rezultacie działań zbrojnych nad Rawką życie straciło kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy obydwu stron konfliktu. Precyzyjne określenie liczby poległych tym rejonie, jest wciąż niemożliwe. Jednak historycy oceniają, że Bitwa nad Rawką była jedną z 5 najkrwawszych na Froncie Wschodnim 1914-1918.

Wśród poległych było wielu Polaków walczących po obu stronach frontu. Aktualnie przyjmuje się, że w Pierwszej Wojnie Światowej, w sumie walczyło ponad 3 miliony Polaków z czego ok. 500.000 – 800.000 straciło życie. Żołnierze, którzy polegli życie nad Rawką zostali pochowani na okolicznych cmentarzach i jeszcze dziś można na mogiłach znaleźć polsko brzmiące nazwiska np. na Cmentarzu Wojennym w Bolimowskiej Wsi, znajdującym się w odległości 5 minut pieszo od rynku Bolimowie. Nie jest to jedyny cmentarz związany z prowadzoną tu długotrwałą wojną pozycyjną. Również na terenie okolicznych pól i lasów, w tym Puszczy Bolimowskiej odnaleźć można wiele materialnych pozostałości wydarzeń jakie rozegrały się tu w latach 1914-1915.

autorzy opracowania: Anna Zalewska, Stanisław Kaliński (Copyright)